ນ້ອງອາມ “ວັນສະເລີມຕົວຈິງ” ຈາກກໍລະນີຂອງ ອາມ ອາຍຸ 12 ປີ ທີ່ໄປຂໍອານຸຍາດຈາກຄູສອນໃນຊັ້ນຮຽນ ໃຫ້ໂຈະການຮຽນ ເພື່ອນ້ອງ 4 ຄົນ ເຮັດໃຫ້ເລື່ອງຂອງ ອາມ ກາຍເປັນເລື່ອງທີ່ຊາວເນັດ ພາກັນເຫັນອົກເຫັນໃຈກັບເດັກນ້ອຍໆ ທີ່ຕ້ອງ ໄດ້ຮັບພາລະໜ້າທີ່ໜັກໜ່ວງ ໄດ້ອອກໂຮງຮຽນ ເພື່ອນ້ອງໆ
ສຳລັບເດັກຊາຍ ອາທິດ ຫຼື ນ້ອງອາມ ອາຍຸ 12 ປີ ທີ່ຮຽນຊັ້ນປະຖົມ ແຕ່ຕ້ອງເບິ່ງແຍງນ້ອງໆອີກ 4 ຄົນ
ໂດຍນ້ອງອາມເຖິງຂັ້ນຂໍອະນຸຍາດຈາກຄູປະຈຳຫ້ອງເພື່ອຂໍໂຈະການຮຽນເປັນເວລາ 1 ປີ
ນ້ອງອາມມີຊີວິດທີ່ລຳບາກຫຼາຍ ຈົນເຖິງຂັ້ນໄປຂໍອະນຸຍາດຄູປະຈຳຊັ້ນລາພັກໂຮງຮຽນ 1 ປີ ເພາະຈະເບິ່ງແຍງລ້ຽງດູ ນ້ອງ ອາຍຸ 3 ເດືອນ
ແລະ ນ້ອງນ້ອຍອີກຜູ້ໜຶ່ງ ອາຍຸ 1 ປີ 3 ເດືອນ ເພື່ອໃຫ້ພໍ່ເຖົ້າແລະແມ່ເຖົ້າໄດ້ເຮັດວຽກຫາເງິນມາລ້ຽງ ຄອບຄົວທີ່ມີຫຼານນ້ອຍ ຕ້ອງໄດ້ລ້ຽງດູ 5 ຄົນ
ຫຼັງຈາກ ທີ່ແມ່ແລະພໍ່ເລີກກັນ ອັນນີ້ເຮັດໃຫ້ແມ່ໄປຊອກວຽກຢູ່ຕ່າງແຂວງ ໄດ້ພາລູກທັງ 3 ຄົນລວມ ນ້ອງອາມ ມາໄວ້ກັບ ແມ່ເຖົ້າ ແລະ ແມ່ເຖົ້າ
ເດີມອາໄສຢູ່ບໍລິເວນຂຸມຂີ້ເຫຍື້ອຂອງເທດສະບານເມືອງຊຸມພວງ
ສ້າງຕູບຂະຫນາດນ້ອຍເພື່ອປ້ອງກັນແສງແດດແລະຝົນ ເນື່ອງຈາກວ່າບໍ່ມີທີ່ຢູ່ ແລະຍຶດອາຊີບຊອກຫາເຄື່ອງເກົ່າຢູ່ບ່ອນຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອໄປຂາຍ ສໍາລັບລາຍຮັບຂອງຄອບຄົວ
ກ່ອນທີ່ເທດສະບານຈະໃຫ້ຕົນເອງແລະ ລູກ ຍ້າຍອອກຈາກ ບໍຂີ້ເຫຍື້ອ ເພື່ອຊອກຫາສະຖານທີ່ໃຫມ່ເພື່ອດໍາລົງຊີວິດ ເຊິ່ງລາວບໍ່ຮູ້ວ່າຈະຢູ່ໃສ ຍ້ອນວ່າລາວຢູ່ບ່ອນຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອນີ້ມາໄດ້ 10 ກວ່າປີແລ້ວ
ເຊິ່ງແມ່ນເຮືອນພໍ່ເຖົ້ານ້າ ສະພາບເຮືອນປັດຈຸບັນ ຂອງນ້ອງອາມ ເປັນເຮືອນຊັ້ນດຽວ ເຮັດດ້ວຍດິນຈີ່ ແລະ ບໍ່ໄດ້ຈາບປູນ ໂດຍມີ ທ່ານ ອຸໄທ ຢູ່ເຢັນ ອາຍຸ 64 ປີ ພໍ່ເຖົ້າ
ແລະ ນາງ ແດງ ເຕັມພິມາຍ ອາຍຸ 44 ປີ, ແມ່ເຖົ້າ ລວມທັງຫລານອີກ 5 ຄົນ ລວມທັງໝົດ 7 ຄົນ, ອາໄສຢູ່ເຮືອນຫຼັງນີ້
ທັງນີ້ລາຍຮັບຫຼັກຂອງຄອບຄົວແມ່ນມາຈາກການຄັດເຄື່ອງທີ່ບ່ອນຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອຂາຍ ໂດຍແຕ່ລະມື້ ລາວ ແລະ ທ້າວ ອຸໄທ ຕ້ອງໄດ້ພາລູກ ແລະ ຫລານໆ
ຂີ່ລົດຈັກຄັນເກົ່າໄປບ່ອນຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອ ເຊິ່ງໃນຂະນະທີ່ລາວແລະຜົວຂອງລາວເຮັດວຽກ ນ້ອງອາມກໍຈະເຮັດຫນ້າເບິ່ງແຍງນ້ອງໆທຸກຄົນ
ແລະທີ່ຫນັກທີ່ສຸດແມ່ນເດັກຄົນນ້ອຍທີ່ສຸດແລະຄົນທີສອງ ຍ້ອນວ່າອາຍຸຍັງນ້ອຍ ຕ້ອງເຮັດນົມແລະປອ້ນນົມ ແຕ່ບໍ່ຮູ້ວ່າຈະເຮັດແນວໃດ ເພາະຖ້າບໍ່ເຮັດວຽກ ກໍຈະບໍ່ມີເງິນໃຊ້ຈ່າຍໃນຄອບຄົວ
ເຊິ່ງລາຍຮັບຈາກການເກັບເຄື່ອງເກົ່າມາຂາຍ ນຳເອົາເງິນມາລ້ຽງຄອບຄົວກໍບໍ່ພໍ ເພາະມື້ລະ 100-200 ບາດເທົ່ານັ້ນ
ຫລັງຈາກ ນ້ອງອາມ ໄດ້ໄປຂໍອານຸຍາດ ຈາກອາຈານປະຈຳຫ້ອງ ຂໍລາພັກຈາກການຮຽນເປັນເວລາ ຫນຶ່ງປີ ເພື່ອຊ່ວຍແມ່ຍ່າດູແລນ້ອງ ໂດຍຈະລໍຖ້າໃຫ້ປີໜ້າໃຫ້ນ້ອງໃຫຍ່ກອ່ນ ແລ້ວຈະກັບໄປຮຽນໃໝ່
ບໍ່ດົນມານີ້ ທາງໂຮງຮຽນແລະພະແນກຫນ່ວຍງານຕ່າງໆ ໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອ ແລະໃຫ້ ນ້ອງອາມ ກັບໄປໂຮງຮຽນຕາມປົກກະຕິກ່ອນ ແຕ່ຖ້າຈຳເປັນແທ້ໆ ເຊົາຮຽນໄດ້ ແຕ່ຕ້ອງເຮັດວຽກບ້ານໃຫ້ທັນເວລາກັບໝູ່ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ຮຽນຊ້າກວ່າຄົນອື່ນ
